Türkiye ile Ukrayna arasındaki diplomatik bağlar resmi olarak 3 Şubat 1992'de kurulduğu halde, bu iki ülke arasındaki ilişkilerin 100 yıllık bir tarihi vardır. Bu konuyu Türkiye'nin Kiev Büyükelçisi Yağmur Ahmet Güldere, Anadolu Ajansına anlattı.
Büyükelçi, Ukrayna'nın 1918-1919'da bağımsızlığını ilan ettiğini ve ardından Ukrayna Halk Cumhuriyeti (UHC) ile Osmanlı Devleti arasında diplomatik temsilcilikler açıldığını dile getirdi. Bu konu ile ilgili birçok arşiv kaynağı bulunmaktadır. Bunları inceledikten sonra Osmanlı Devleti'nin Ukrayna'daki diplomatik temsilciliğin binası buldu.
Güldere, bu binaya asılan ve Ankara-Kiev ilişkilerinde yeni bir sayfa açan hatıra plaketinden bahsetti. Bu hatıra plaketinin açılışı, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Kiev ziyaretinden sonra 4 Şubat 2020'de gerçekleşti:
“... Biz Ukrayna, Türkiye ve tüm dünyaya, ülkelerimiz arasındaki münasebetin Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra kurulmadığını göstermek istedik. Aslında iki devlet arasındaki ilişkilerin daha derin bir geçmişi var.”
Elçi, bu nedenle iki ülke arasındaki bugün gelişen ilişki seviyesinin tesadüf olmadığını söyledi:
“Bugün Ankara, Kiev'i stratejik bir ortak olarak gördüğü gibi zamanında Osmanlı Devleti, Ukrayna Halk Cumhuriyeti'ni de aynı şekilde görüyordu.”
Bununla birlikte, Ukrayna ve Türk halklarının daha uzun bir ilişki geçmişi vardır. Ukrayna'nın Ankara Büyükelçiliğinin web sitesine göre ilk anlaşma, Zaporijya Siçi ile Osmanlı İmparatorluğu arasında 1649'da imzalanan sözleşme olarak kabul edilebilir. Bu sözleşme, Ukrayna gemilerine Karadeniz'de yolculuk özgürlüğü ve Türk boğazlarından geçiş hakkı sağlamıştır. Aynı sözleşme sayesinde Ukraynalı tüccarlar, 100 yıl süreyle gümrük ve diğer vergilerden muaf tutulmuştur.
Ayrıca Türkiye, 1918'de Ukrayna Halk Cumhuriyeti'ni ilk tanıyan ülkelerden biriydi.
Modern tarihte Türkiye Cumhuriyeti, Ukrayna'nın bağımsızlığını 16 Aralık 1991'de tanımıştır. 3 Şubat 1992'de Ukrayna ile Türkiye arasındaki diplomatik ilişkilerin kurulmasına dair protokol imzalanmıştır. Türkiye'nin Kiev Büyükelçiliği, 3 Nisan 1992'de ve Ukrayna'nın Ankara Büyükelçiliği ise 3 Ocak 1993'te açılmıştır. Türkiye topraklarında Ukrayna İstanbul Başkonsolosluğu ile Ukrayna Antalya Konsolosluğu da faaliyet göstermektedir.
“İslam.in.ua” (Ukrayna'da İslam) sitesinin yazdığı gibi, Ukrayna Halk Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını destekleyen ve onunla diplomatik ilişkiler kuran ilk devletler arasında Türkiye yer almaktadır. 9 Şubat 1918'de İttifak Devletleri (Almanya, Avusturya-Macaristan, Bulgaristan ve Osmanlı İmparatorluğu) ile Ukrayna Halk Cumhuriyeti’nin yetkilileri arasında Brest kentinde UHC ile Osmanlı Devleti arasındaki diplomatik ilişkiler başlatan bir barış anlaşması imzalandı.
Diplomatik ilişkilerin kurulması anısına, 2017'de İstanbul'da Ukrayna Halk Cumhuriyeti temsilciliğinin 1918-1921'deki faaliyetlerine ilişkin eşsiz belgeler sergisinin büyük açılışı yapılmıştı.
